Soundings en T-skew grafiek

Deze pagina maakt deel uit van het "Sounding en T-skew" project van De Stormjagers

 
 

Een sounding bestaat uit data die door een weerballon met daaronder bevestigde meetinstrumenten is verzameld. De ballon registreert de temperatuur, vochtigheid en wind.
Al deze gegevens worden in de grafiek afgezet tegen de druk (of hoogte) en geven zodoende de verticale structuur van de atmosfeer weer. Dit type grafiek wordt een T-skew grafiek genoemd. Het oplaten van ballonnen gebeurt op vaste tijden (00:00  en 12:00 uur UTC) vanaf weerstations over de gehele wereld.

 

Opbouw van een T-skew grafiek

 

Hiernaast ziet u een voorbeeld van een T-skew grafiek. Verder op deze pagina een gedetailleerde uitleg over de verschillende lijnen. Er zijn verschillende T-skew grafieken te vinden op het Internet die helaas ook verschillende kleuren gebruiken voor de parameters. De opbouw is veelal identiek en soms worden ook andere afkortingen gebruikt voor de Indices, dit zijn waarden die berekend worden uit de parameters van de sounding of direct afgelezen kunnen worden op de T-skew grafiek.
Klik voor een uitleg over de Indices hier

*) Maak zelf een Sounding of T-skew grafiek

 

Uitleg grafiek gebied

 

De weergegeven lijnen zijn:
*) De druklijnen worden horizontaal weergegeven (de horizontaal blauwe lijnen) en vertikaal op een logaritmische schaal.(hPa)
*) De temperatuurlijnen worden weergegeven onder een hoek van 45 graden (de blauwe lijnen van linksonder naar rechtsboven). (C)
*) De groene lijnen zijn de zogenaamde droge adiabaten (deze curves lopen van rechtsonder naar linksboven)
*) De licht blauwe gestreepte lijnen (deze curves lopen ook van rechtsonder naar linksboven) zijn de verzadigde adiabaten.
*) De gele gestippelde lijnen, zijn lijnen met een constante mengverhouding (mixing ratio). De waarde hiervan wordt weergegeven in g/kg vocht (waterdeeltjes)
*) De temperaturen van de sounding wordt weergeven met twee witte lijnen, waarbij de rechtse de omgeving temperatuur weergeeft en de linkse het dauwpunt.
*) De gele niet onderbroken lijn geeft de weg aan die de sounding heeft gevolgd na het oplaten van de ballon. Dit wordt de Lapse Rate genoemd (zie Uitleg over weg afgelegd door sounding ballon en gemeten parameters)

 
Uitleg wind parameters (Rechter verticale as)  
 

De gemeten windsnelheid en windrichting op diverse hoogten worden aan de rechter kant weergegeven door windvaantjes. In sommige T-skew grafieken wordt de windsnelheid ingetekend  in plaats van het gebruik van windvaantjes.

 
Relatie luchtdruk en hoogte (Linker verticale as ofwel de y-as)  
 
Veelal wordt de hoogte weergegeven aan de linker zijde van de Y-as naast de druk. Het is niet zo dat elke dag dezelfde hoogte bij dezelfde druk hoort. De verhouding hoogte en luchtdruk is afhankelijk van de samenstelling van de lucht op het moment van meten.
De luchtdruk op zeeniveau is afhankelijk van de hoogte van de luchtkolom die boven het meetpunt staat.
 

Parameters en indices   

 
De data van de sounding (de gemeten waarden) zijn inmiddels in het grafiekgebied ingevoerd. Hierdoor is het mogelijk om snel een inschatting te maken van toestand van de atmosfeer. Het is echter veel makkelijker als bepaalde gegevens al met een juiste waarde worden weergegeven. Het is zeker makkelijker dan dat men dit uit de grafiek moet halen.
In het linker voorbeeld ziet men bijvoorbeeld de hoogte van de tropopauze al aangegeven;
TP:159 wil zeggen dat de Tropopauze op het 159 hPa niveau ligt (ruwweg tussen de 11 en 16 kilometer (zie eerste voorbeeld)
 

TP: Tropopause level (mb)
MW: Max wind level (mb)
FRZ: Lowest freezing level (mb) or BG for below ground
WB0: Wet bulb zero (mb) or BG
PW: Precipitable water (in)
RH: Mean RH surface to 500 mb (%)
MAXT: Estimated max temperature (C) using a 150mb layer
TH: 1000-500mb thickness (m)
L57: 700-500mb lapse rate (C/km)
LCL: Lift condensation level (mb) from surface data
LI: Lifted index (C) using 100 mean layer above surface
SI: Showalter index (C)
TT: Total totals index
KI: K index
SW: Sweat index
EI: Energy index
-PARCEL-
Dit is het traject van het luchtpakketje ( de gele lijn in de T-skew grafiek)
CAPE: Convective available potential energy
CINH: Convective inhibition (open ended)
LCL: Lift condensation level (mb)
CAP: Cap strength (C)
LFC: Level free convection (mb)
EL: Equilibrium level (mb)
MPL: Maximum parcel level (mb)
-WIND-
Wind parameters
STM: Estimated storm motion (knts) from 0-6000m AG mean layer, spd 75% of mean, dir 30 deg veer from mean.
HEL: Storm relative helicity 0-3000m AG (total value)
SHR+: Positive shear magnitude 0-3000m AG (sum of veering shear values)
SRDS: Storm relative directional shear 0-3000m AG (directional difference of storm relative winds)
EHI: Energy helicity index (prop to positive helicity * CAPE)
BRN: Bulk Richardson number 500-6000m AG (prop to CAPE/bulk shear)
BSHR: Bulk shear value (magnitude of shear over layer)

Om echter verdere conclusies te trekken moeten er berekeningen worden gemaakt waarin de diverse parameters worden gebruikt. Het is dan eenvoudiger om te werken met een tabel waarin de parameters netjes gerangschikt vermeld staan.
Van elke sounding is behalve een T-skew grafiek ook een tabel beschikbaar. De berekeningen worden indices genoemd en deze waarde van deze indices geeft een indicatie over de toestand van de atmosfeer.
Liefhebbers van bijvoorbeeld onweer zullen benieuwd zijn naar de waarden van de indices die iets zeggen over de onstabiliteit in de atmosfeer. In sommige T-skew grafieken wordt een conclusie aan de hand van de waarde van de indices soms ook vermeld.

Voor een gedetailleerde uitleg van de indices met richtwaarden kijk je op de uitleg pagina voor indices

Een mooi overzicht van de belangrijkste indices met betrekking tot onweer vind je op de sounding verzamelpagina van Corné Donkersloot (ook deze pagina's maken onderdeel uit van de de Stormjagers). Hierop zijn de indices van de weerstations rond Nederland verzameld en wordt met behulp van kleuren aangegeven of een indices reden geeft tot een onweersverwachting.

 

Uitleg over weg afgelegd door sounding ballon en gemeten parameters    

 

SkewT grafiek met het traject dat het pakketje (de ballon) heeft afgelegd (de dikke gele lijn)

Een T-skew diagram geeft een uitgelezen mogelijkheid om de stabiliteit van de atmosfeer boven een bepaalde plaats te beredeneren. Dit is mogelijk door de aanname van een pakketje lucht en dit te laten stijgen of dalen en dan de condities van dit pakketje te vergelijken met de omgevingsdata door de ballonsounding verzameld.

Pakketjes van onverzadigde lucht zullen via de droog adiabatische lijnen volgen als ze stijgen of dalen (de groene lijnen).
Pakketjes van verzadigde lucht volgen de verzadigd adiabatische lijnen (de licht blauwe lijnen) als ze stijgen of dalen. Dalende pakketjes neigen ernaar om als ze dalen onmiddellijk onverzadigd raken.
De mixing ratio lijnen geven de hoeveelheid waterdamp in een pakketje weer in gram per kilogram in droge lucht. Stijgende en dalende pakketjes willen proberen een constante mix-ratio te behouden.
In het algemeen zal een pakketje zal stijgend de droge adiabaat volgen tot het volledig verzadigd is. Dit gaat door tot de droge adiabaad de mixing ratio lijn kruist waarmee het pakketje het startte met stijgen. Dit punt wordt het LCL genoemd (low condensation level).
Als het pakketje blijft stijgen zal het afkoelen en de verzadigde adiabaat volgen. Gaat het pakketje dalen dan zal het direct volgens de droge adiabaat dalen omdat het onmiddellijke onverzadigd zal worden als het verzadigd was.

Als men nu een vergelijk maakt tussen de temperatuur van het pakketje en de temperatuur van de omgeving kan men vaststellen of het een stabiele atmosfeer is (pakketje is koeler) of een onstabiele atmosfeer (temperatuur van het pakketje is warmer).
Is het pakketje lucht onstabiel dan zal het omhoog versnellen (de belangrijkste factor voor vorming van onweer). Een stabiel pakketje zal vaart verminderen of gaan dalen (Typisch voor een hoge druk gebied, de dalende lucht onverzadigd de atmosfeer en zodoende zal de lucht opklaren van bewolking).

 

Maak zelf een sounding   

 
Je kunt op diverse plaatsen op het Internet zelf een sounding of t-skew grafiek maken. Wel moet je hiervoor vaak een stationscode intikken, hieronder staan de belangrijkste stations code in de buurt van Nederland:

Maak een sounding via de de weersite van Bernhard Oker,

Nederland, de Bilt, in te vullen stationscode EHDB

Komt de stroming uit NNW 03005 Lerwick (Schotland)  
Komt de stroming uit NW 03238 Albermarle (UK)  
Komt de stroming uit W 03354 Nottingham Weather Center (UK)  
Komt de stroming uit WZW 03882 Herstmoncuex (UK)  
Komt de stroming uit ZZW 07145 Trappes (Fr)  
Komt de stroming uit ZO 07180 Nancy-Essey (Fr) LFSN
Komt de stroming uit OZO 10618 Idar Oberstein (Dld) ETGI
Komt de stroming uit O 10410 Essen (Dld) EDZE
Komt de stroming uit NO 10200 Emden Flugplatz (Dld)  
Komt de stroming uit NNO 10035 Schleswig  


 


© D. den Hooglander 2006
Weerstation Hellevoetsluis